Dünya tarihinde ilk yazılı anayasa
Dünya tarihinde ilk anayasa yazılı olarak 1781’de Amerika Birleşik Devletleri’nde düzenlenmiştir. Ancak, 15 Haziran 1215 tarihinde İngiltere’de imzalanan Magna Carta (Büyük Özgürlükler Sözleşmesi) de tarihi anayasal süreçte önemli bir yere sahiptir. Magna Carta, kralın yetkilerini belirlemek için Papa 3. İnnocent, Kral John ve baronlar arasında imzalanmıştır. Böylece, kralın hukuka göre hareket etmesi sağlanmış ve toplum güçleri belirlenerek, kralın yetkileri sınırlandırılmıştır.
Magna Carta’da yer alan “Özgür hiç kimse kendi benzerleri tarafından ülke kanunlarına göre yasal bir şekilde muhakeme edilip hüküm giymeden tutuklanmayacak, hapsedilmeyecek, mal ve mülkünden yoksun bırakılmayacak, kanun dışı ilan edilmeyecek, sürgün edilmeyecek veya hangi şekilde olursa olsun zarara uğratılmayacaktır” maddesi, hukuk sistemi temellerinin atılmasına önemli bir katkı sağlamıştır.
Anayasanın Tanımı ve Önemi
Anayasa, devletin temel örgüt yapısını kuran, önemli organlarını ve işleyişlerini belirleyen, ayrıca temel hak ve özgürlükleri tespit edip, sınırlarını çizen hukuk metinleridir. Hans Kelsen’in normlar hiyerarşisine göre diğer bütün hukuki kurallardan ve yapılarından üstündür ve hiçbir kanun ve yapı anayasaya aykırı olamaz. Toplumsal bir sözleşme niteliği taşır ve devlet faaliyetlerini ve oluşum biçimini düzenler.
Türkiye’nin İlk Yazılı Anayasası: Kanun-i Esasi
Türk tarihinin ilk yazılı anayasası olan Kanun-i Esasi, Genç Osmanlılar adı verilen aydınlar sayesinde padişah üzerindeki etkin baskılarla yürürlüğe girmiştir. Anayasa, bir devletin temel kurumlarının nasıl işleyeceğini belirleyen, bazı ülkelerde yazılı, bazılarında ise yazısız genel kabul görmüş kurallar bütünüdür.
Anayasaların Garanti Altına Aldığı Haklar ve Özgürlükler
Anayasalar, yaşamda çeşitli hakları ve özgürlükleri garanti altına alan bir düzenlemedir. Dolayısıyla, Magna Carta ve diğer tarihi anayasalar gibi, günümüzdeki anayasalar da toplumsal barışın korunması, hukukun üstünlüğünün sağlanması ve insan haklarının korunması için büyük bir öneme sahiptir.
