Peygamberimiz’in (s.a.v.) Çocuklarla İlgili Eğitim Verici Hadisler

Çocuklarla ilgili Hadisler, yani Çocuklarla İlgili Eğitim Verici Hadisler, Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed’in (s.a.v.) çocuklarla ilgili derin öğütleri, ebeveynliğin kutsal bir görev olduğunu vurgular. İşte bu öğretilerden ilham alarak çocuklarınızı sevgi dolu bir ortamda nasıl yetiştirebileceğinize dair bir rehber

1. Baba ve Çocuk İlişkisi

Hadis 1

Resulullah (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Babanın senin üzerinde hakkı olduğu gibi çocuklarının da hakkı vardır.”[2]

Hadis 2

Resulullah (s.a.a) buyurmuştur: “İyilik etmeleri için çocuklarınıza yardımcı olun. Her anne ve baba çocuklarının itaatsizliğine engel olabilir.”[3]

Hadis 3

Peygamber efendimiz (s.a.a) buyurmuştur: “Çocuklarının kendilerine itaatsizlik etmesine neden olan anne ve babaya Allah lânet etsin.”[4]

Hadis 4

Resul-i Ekrem (s.a.a) buyurmuştur: “Çocuklarınızı iyi eğitin ki yüce Allah sizleri affetsin.”[5]

Hadis 5

Resulullah (s.a.a) buyurmuştur: “Çocuk yedi yaşına kadar emredici, yedi yaşından on dört yaşına kadar emre uyan, on dört yaşından sonraki yedi yılda da anne ve babasının istişare tarafı olmalıdır.”[6]

2. Şefkat ve Sevgi

Hadis 6

Resulullah (s.a.a) buyurmuştur: “Çocukları sevin, onlara karşı şefkatli olun, onlara verdiğiniz sözü harfiyen yerine getirin; çünkü çocuklar, sizin onlara rızk verdiğinizi sanırlar.”[7]

Hadis 7

Peygamber efendimiz (s.a.a) buyurmuştur: “Çocuklarınız ağladığında onları dövmeyin; çünkü ilk dört aydaki ağlamaları ‘lâ ilâhe illallah’ zikridir, ikinci dört aydaki ağlamaları Peygamber’e (s.a.a) ‘salâvattır’, üçüncü dört aydaki ağlamaları ise anne ve baba hakkında duadır.”[8]

Hadis 8

Resul-i Ekrem (s.a.a) bir gün şöyle buyurdu: “Yazıklar olsun ahır zaman babalarına!” Bunun üzerine ashap sordu: “Yoksa müşrik mi olacaklar?” Peygamberimiz (s.a.a) şöyle buyurdu: “Hayır, Müslüman kalacaklar; ama çocuklarına dini öğretmeyecek ve hatta çocukları dini öğrenmek istediklerinde onlara engel olacak ve onları dünya malı kazanmaya sevk edeceklerdir. İşte ben böyle babalardan uzağım; onlar da benden uzaktırlar.”[9]

3. Eğitim ve Nasihat

Hadis 9

İmam Ali (a.s) buyurmuştur: “Akıllı insan nasihat ve öğütle, hayvanlar ise ancak dayakla eğitilir.”[10]

Hadis 10

İmam Ali (a.s) buyurmuştur: “Çocuklarınızın ve akrabalarınızın bedbaht olmalarına sebep olmaktan sakının.”[11]

Hadis 11

İmam Ali (a.s) buyurmuştur: “Çocuğun kalbi ekilmemiş tarlaya benzer; ne eksen tutar.”[12]

Hadis 12

Hz. İmam Ebul-Hasan (a.s)’a çocuğuyla ilgili bir şikâyette bulunan bir adama İmam şöyle buyurdu: “(Çocuğunu eğitmek istiyorsan), onu dövmemelisin; ona küsebilirsin, ama bunu fazla sürdürmemeli ve en kısa zamanda barışmalısın.”[13]

4. Çocuklara Dinî Eğitim

Hadis 13

İmam Ali (a.s) buyurmuştur: “Çocuklarınızı kendi zamanınızın âdetlerine göre eğitmekte ısrarcı olmayın; çünkü onlar sizin zamanınızdan başka bir zaman için yaratılmışlardır.”[14]

Hadis 14

İmam Ali (a.s) buyurmuştur: “Aşırı kınama, inatçılık ateşini körükler.”[15]

Hadis 15

Allah Resulü (s.a.a) buyurmuştur: “Çocuklarınıza eşit davranın; farklı davranacak olsanız dahi kızlarınızı üstün tutun!”[16]

Hadis 16

Resulullah (s.a.a) bir gün şöyle buyurdu: “Allah’ın rahmeti, çocuklarının iyi işler yapmasına yardımcı olan anne ve babanın üzerine olsun!” “Bu nasıl gerçekleşebilir?” diye sorulduğunda Allah Resulü (s.a.a) buyurdu: “Çocuklarınızdan, yapabilecekleri bir işi bekleyin; güç yetiremeyecekleri şeyi onlardan istemeyin; onları günah işlemeye mecbur etmeyin; çocuğunuza yalan söylemeyin ve abes şeyler yapmayın.”[17]

Hadis 17

İmam Cafer Sadık (a.s) buyurmuştur: “İyi babaların çocuklarına bırakabileceği en büyük miras, servet değildir; güzel eğitim ve ahlâktır.”[18]

Hadis 18

İmam Ali (a.s) buyurmuştur: “Çocuklarınıza Peygamber’i (s.a.a), Ehl-i Beyti’ni (Allah’ın selâmı üzerlerine olsun) ve Kur’an okumayı sevdirin.”[19]

Hadis 19

Resulullah (s.a.a) buyurmuştur: “Çocuklarınıza değer verin, güzel ahlâk öğretin ve onlar için Allah’tan bağışlanma dileyin.”[20]

Hadis 20

Resulullah (s.a.a) bir gün şöyle buyurdu: “Yüce Allah, Kur’an okuyan her çocuğun anne ve babasının günahlarını bağışlar.” Allah Resulü’ne (s.a.a) soruldu: “Kur’an okumanın, Müslüman olmayan anne ve babaya da faydası var mı?” Resulullah (s.a.a) şöyle buyurdu: “Onların da azabının hafifletilmesine neden olur.”[21]

Hadis 21

İmam Cafer Sadık (a.s) buyurmuştur: “Erkek çocuk nimet, kız çocuk ise hasenedir; yüce Allah nimetin hesabını sorar, haseneye ise mükâfat verir.”[22]

Hadis 22

Resulullah (s.a.a) buyurmuştur: “Her çocuk İslâm fıtratı üzere doğar. (Yanlış eğitim sonucu) onu Yahudileştiren, Hıristiyanlaştıran, Mecusîleştiren ve doğru yoldan saptıran anne ve babalardır.”[23]

5. Sevgi ve İlgiden Doğan Gelenekler

Hadis 23

Yüce Peygamberimiz (s.a.a) buyurmuştur: “Çocuklarınızı çok öpün; çünkü her öpücüğünüz için (Allah katında) makamlar vardır.”[24]

Hadis 24

İmam Seccad (a.s), çocuklarının eğitimi hususunda yüce Allah’tan şöyle yardım dilemektedir: “Allah’ım, çocuklarımı iyi eğitebilmem için bana yardım et.”[25]

Hadis 25

Resulullah (s.a.a) buyurmuştur: “Çocuklarınıza saygılı davranın, onlarla alay etmeyin, onlara hakaret etmeyin, aptal ve cahil gibi lakaplarla onları çağırmayın.”[26]

Hadis 26

İmam Cafer Sadık (a.s), Resulullah’ın (s.a.a) şöyle buyurduğunu nakleder: “Beş şeyi ölene kadar terk etmeyeceğim; …onlardan biri de çocuklara selâm vermektir. Buna titizlikle amel edeceğim ki, benden sonra ümmetim arasında gelenek olsun.”[27]

Hadis 27

İmam Ali (a.s) buyurmuştur: “Bir baba çocuğunu eğitirken, onun seviyesine inmelidir.”[28]

Hadis 28

Resulullah (s.a.a) buyurmuştur: “Birinin dört oğlu olur da birine benim adımı koymazsa, bana haksızlık etmiş olur.”[29]

Hadis 29

İmam Cafer Sadık (a.s), birisinin “Çocuklarımıza, sizin ve babalarınızın adını veriyoruz; bunun Allah katında sevabı var mıdır?” sorusunu şöyle yanıtladı: “Evet, Allah’a yemin ederim ki, bunun manevî faydası vardır.”[30]

Hadis 30

Resulullah (s.a.a) buyurmuştur: “Çocuklar yedi yaşına geldiğinde yataklarını ayırın.”[31]

Hadis 31

Resulullah (s.a.a) İmam Ali’ye (a.s) buyurmuştur: “Çocuğun baba üzerindeki hakkı, ona güzel isim koyması, onu iyi eğitmesi ve doğru bir işe koymasıdır.”[32]

Hadis 32

Resulullah (s.a.a) buyurmuştur: “Çocuk, ergenlik ve rüşt çağına erinceye kadar (kendi mallarında) tasarruf edemez. Ergenlik çağına ermesinin işaretleri ise, avret mahallinde sert kıl bitmesi veya ihtilâm olması veya âdet görmesi ya da erkek çocuk için on beş yaşını, kız çocuk için ise dokuz yaşını doldurmuş olmasıdır.”[33]

Hadis 33

Resulullah (s.a.a) buyurmuştur: “Çocuklara sevgi ve şefkatle davranmayanlar ve büyüklere saygı göstermeyenler bizden değildir.”[34]

Hadis 34

İmam Muhammed Bâkır (a.s) buyurmuştur: “Ebeveynin güzel ahlâklı olması, çocukların da güzel ahlâklı olmasını sağlar.”[35]

6. Çocuk Eğitimi:

Hadis 35

İmam Muhammed Bâkır (a.s) buyurmuştur: “Çocuklarınıza üç yaşında kelime-i tevhidi, dört yaşında Muhammed Resulullah’ı (s.a.a), beş yaşında kıbleyi ve secde etmesini, altı yaşında rükû ve secdeyi eksiksiz olarak, yedi yaşında abdest alıp namaz kılmayı öğretin.”[36]

7. İlgili ve Adil Davranış:

Hadis 36

Bir gün iki çocuğuyla birlikte Resulullah’ın (s.a.a) yanına gelen biri, yanındaki çocuğun birini öpüp diğerine ilgisiz kaldı. Bunu gören Resulullah (s.a.a) şöyle buyurdu: “Neden farklı davranıyorsun, diğerini de öpmen gerekir.”[37]

8. Kur’an Öğretimi:

• “Çocuğuna Kur’an öğreten kimse kıyamet günü çağrılarak elbiseler giydirilir; öyle ki o elbisenin nuru, bütün cennet ehlinin yüzünü aydınlatır.” – Resulullah (s.a.a) [39]

9. İlim ve Kitap Okuma Öğüdü:

• “Lokman, oğluna şöyle buyurdu: ‘Oğlum, gününün bir kısmını kitap okumaya ve ilim öğrenmeye ayır; çünkü kitap okumayı terk edersen, bilgilerini zayi edersin.'” – İmam Cafer Sadık (a.s) [40]

10. Babaların Dua Sorumluluğu:

• “Allah katına ulaşması engellenmeyen dört dua vardır. Onlardan biri, babanın evlâdı hakkındaki duasıdır…” – Resulullah (s.a.a) [41]

KAYNAKLAR

1. Tahrim, 6
2. Mecma’uz-Zevâid, c.8, s.146
3. Mecma’uz-Zevâid, c.8, s.146
4. Mekarim’ul-Ahlâk, s.518
5. Mekarim-ul Ahlak, s.255
6. Vesâil’uş-Şia, c.15, s.195
7. Vesâil’uş-Şia, c.15, s.201
8. Vesâil’uş-Şia, 63. bab, s.1
9. Müstedrek’ül-Vesâil, c.2, s.625
10. Gurer’ul-Hikem, s.236
11. Mecma’uz-Zevâid, c.8, s.146
12. Hadis-i Terbiyetî, c.1, s.54
13. Bihâr-ül Envâr, c.23, s.114
14. İbn-i Ebi’l-Hadid, Şerh-u Nehc’il-Belağa, 102. hikmet, s. 267
15. Tuhaf’ul-Ukul, s.84
16. Nehc’ül-Fesaha, s.365
17. el-Kâfi, c.6, s.50
18. el-Kafi, c.8, s.150
19. Kenz’ül-Ummal, hadis: 45409
20. Bihar’ul-Envar, c.104, s.95
21. [Belirtilmemiş Kaynak]
22. el-Mehaccet’ül-Beyzâ, c.2, s.64
23. Bihar’ul-Envar, c.20, s.88
24. Bihar’ul Envar, c.23, s.113
25. Hadis-i Terbiyetî, c.2, s.96
26. Hadis-i Terbiyetî, c.1, s.117; el-Kâfi, c.6, s.47
27. Hadis-i Terbiyetî, c.1, s.120
28. Hadis-i Terbiyetî, c.1, s.122
29. Hadis-i Terbiyetî, c.1, s.138
30. Hadis-i Terbiyetî, c.1, s.139
31. Hadis-i Terbiyetî, c.1, s.159
32. Bihar’ul-Envar, c.17, s.18
33. Minhac’us-Salihîn, c.2, s.189
34. Mecmuat’ul Verram, c.1, s.34
35. Bihar’ul Envar, c.45, s.1178
36. Mekarim’ul-Ahlâk, s.113
37. Mekarim’ul Ahlâk, s.113
38. Vesâil’uş-Şia, c.14, s.171
39. Bihar’ul-Envar, c.7, s.304
40. Bihar’ul-Envar, c.1, s.69
41. Bihar’ul-Envar, c.47, s.189

Evlatla ilgili pek çok önemli konu, İslam’da hem hadisler hem de ayetler aracılığıyla detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Hayırlı evlatlar yetiştirmek, Peygamber Efendimiz’in (s.a.v.) öğretilerinde vurgulanan temel prensipler arasındadır. Onun çocuklarla ilgili hadisleri, ebeveynlere rehberlik eder ve evlatlarla sağlıklı bir ilişki kurmalarına yardımcı olur. Bir çocuğu sevindirmekle ilgili hadisler, küçük sevgi göstergelerinin dahi önemini vurgular. Erkek evlatlarla ilgili hadisler, onlara düşen sorumlulukları açıklar ve çocuk eğitimiyle ilgili ayetler, ailelerin çocuklarını en iyi şekilde yetiştirmelerine ışık tutar. Bir çocuğu mutlu etmek hadisleri, sevgi, anlayış ve incelikle çocuklarımızın duygusal gelişimine katkıda bulunmamız gerektiğini öğretir. Okul öncesi kısa hadisler, çocukların eğitimine erken yaşlardan itibaren değer katmayı amaçlar. Anne ve evlatla ilgili hadisler, annelerin çocuklarına olan sevgi ve sorumluluklarını vurgular. Hayırsız evlatlarla ilgili hadisler, ebeveynlere sabır ve dua gerektiren zorlu durumlarla başa çıkma konusunda öğüt verir. Evlat sevgisiyle ilgili hadisler ise, çocuklarımıza karşı sevgi, şefkat ve anlayışla yaklaşmanın önemini vurgular. Bu başlıklar altında toplanan hadisler ve ayetler, aile yaşantımızı İslami prensiplerle yönlendirerek sağlıklı bir nesil yetiştirmemize yardımcı olur.